PHẦN IV: NHỮNG SỰ VIỆC ĐÁNG NHỚ VỀ SẢN XUẤT TRỒNG TRỌT THỜI KỲ 19761990

NHẬN XÉT CHUNG VỀ THỜI KỲ 1976-1990

1. Chỉ thị 100 của Ban Bí thư và Nghị quyết 10 của Bộ Chính trị

Hai văn bản này là động lực phát triển mạnh mẽ, tạo ra bước ngoặt đối với sản xuất nông nghiệp. Lịch sử nông nghiệp sẽ mãi mãi ghi nhận mốc thời gian ra đời Chỉ thị 100 ngày 13/1/1981 và Nghị quyết 10, ngày 5/4/1988 đã tạo ra bước đột phá đổi mới tư duy, đổi mới kinh tế để trở thành động lực phát triển mạnh mẽ trong bước ngoặt của nông nghiệp từ một nước thiếu lương thực hàng năm trở thành nước có đủ lương thực, đảm bảo an ninh lương thực bền vững và xuất khẩu gạo đứng hàng thứ 2 trên thế giới. Thành tựu vĩ đại này diễn ra cuối thời kỳ 1976-1990 (chính xác là năm 1989 nước ta bắt đầu xuất khẩu gạo).

Dưới đây số liệu trong 5 năm đầu tham gia thị trường xuất khẩu gạo của nước ta:

Bình quân lượng gạo xuất khẩu một số năm tiếp theo đã chứng minh tính bền vững sản xuất lương thực và tính ổn định về xuất khẩu gạo ở nước ta:

          1991-1995  B/q xuất 1,9 triệu tấn gạo

          1996-2000 :               3,66

          2001-2003 :              4,02

          2004-2008 :                4,60

          2009-2013 :                6,86

          2014-2018 :                5,45

        (Nguồn Hiệp hội Lương thực Việt Nam)

Năm 2005 xuất 5,3 triệu tấn gạo, lần đầu tiên kim ngạch xuất khẩu gạo đã cán mức trên 1 tỷ USD (1,34 tỷ USD) và 2 năm liên tiếp gạo nước ta xuất khẩu vượt ngưỡng 7 triệu tấn/năm. (năm 2012: 7,72 triệu tấn, 2013: 7,13 triệu tấn)

2. Nhận xét chung thời kỳ 1976-1990

Trong 10 năm đầu của thời kỳ này (1976-1986), tổng sản phẩm xã hội cả nước tăng bình quân 4,6 %/năm, thu nhập tăng 3,7% /năm, trong khi dân số tăng bình quân 2,3%/năm.

Mặc dù vậy, cho đến trước Đại hội lần thứ VI của Đảng Cộng sản Việt Nam (15/12-18/12/1986) vẫn là những năm hết sức khó khăn:

- Kinh tế tăng trưởng chậm

- Không có tích lũy, làm không đủ để ăn

- Siêu lạm phát hoành hành, năm 1986 lạm phát lên tới đỉnh điểm, tốc độ tăng giá đến 774,7%

- Đời sống của nhân dân cực kỳ khó khăn.

Sau Đại hội VI (1986) như có luồng gió mới chuyển đổi từ cơ chế quản lý kế hoạch hóa tập trung sang cơ chế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Nhờ có đường lối đúng, hợp với quy luật phát triển đã vực dậy nền kinh tế suy yếu, giải phóng lực lượng sản xuất, thu được nhiều thành tựu to lớn. Từ năm 1991-2000 tổng sản phẩm xã hội tăng liên tục, bình quân tăng 7,5%/năm, so với 1990 tăng 2,07 lần. Từ 2001-2004 tăng bình quân 7,25%. Như vậy, liên tục 14 năm liền kinh tế ở nước ta có mức tăng trưởng cao hơn các nước trong khu vực.

Nông nghiệp nước ta có bước biến đổi kỳ diệu. Trước 1986 thường xuyên thiếu lương thực, làm không đủ ăn. Mặc dù rất cố gắng, sản lượng lương thực hàng năm chỉ đạt xung quanh 16-17 triệu tấn. Hàng năm phải nhập khẩu lương thực, năm 1979 là năm nhập cao nhất 1,58 triệu tấn, Nhờ đổi mới tư duy, đổi mới kinh tế sản xuất lương thực tăng vọt: Năm 1990 đạt 19,9 triệu tấn. năm 2004 đạt 39,32 triệu tấn. Trong 15 năm sản lượng lương thực có hạt tăng 19,4 triệu tấn, bình quân mỗi năm tăng thêm 1,29 triệu tấn, năm 1989 nước ta bắt đầu xuất khẩu gạo.

Tỷ lệ nghèo giảm đi rõ rệt, năm 1990 là 60%, năm 1993 còn 38%, năm 1998: 37%, năm 2000: 29%. Năm 2002: 18,1% (theo tiêu chuẩn nghèo quốc tế). Nếu theo tiêu chuẩn nghèo Quốc gia năm 1990: 30%, năm 1998: 15,7%, năm 2000: 10%, năm 2004 còn 8,3%. Điều này đã được Liên Hiệp Quốc công nhận về trước mục tiêu xóa đói, giảm nghèo thiên niên kỷ.