BÀI ĐỌC THÊM: Thứ trưởng Ngô Thế Dân, nhà khoa học, nhà quản lý, luôn hướng về nông dân phục vụ.

          BÀI ĐỌC THÊM: 

          Thứ trưởng Ngô Thế Dân, nhà khoa học, nhà quản lý, luôn hướng về nông dân phục vụ.

       Thứ trưởng Ngô Thế Dân sinh năm 1939, trong một gia đình có truyền thống cách mạng ở xã Liên Hà, huyện Đông Anh, Thành phố Hà Nội. Năm 1959, học hết cấp 3 ông vào học tại Học viện Nông lâm (nay là Học viện Nông nghiệp Việt Nam) với mong muốn mang khoa học về với nhà nông, giúp bà con được no đủ .

       Tốt nghiệp Khóa 4 Đại học Nông nghiệp, ông được phân công về làm việc tại Bộ Nông nghiệp và Công nghiệp thực phẩm; sau đó được cử đi biệt phái tại Ty Nông nghiệp Hà Bắc. Sau 2 năm gắn bó với nông dân, ông quyết định xin cấp trên cho tiếp tục ở lại Hà Bắc. Tại đây, kỹ sư Ngô Thế Dân đã chỉ đạo và trực tiếp tham gia xây dựng thành công bản đồ thổ nhưỡng tỉnh Hà Bắc, góp phần giúp địa phương hướng xử lý đất đai, chuyển đổi cơ cấu cây trồng hợp lý và xây dựng các vùng sản xuất chuyên canh nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng đất. Tiếp đó, kỹ sư Ngô Thế Dân lại xung phong đi giúp cải tạo những vùng đất bạc màu của tỉnh, vì ở đó đời sống của người dân còn rất khó khăn, lao động vất vả mà sản lượng thu về không cao. Được sự đồng ý của lãnh đạo Ty Nông nghiệp Hà Bắc, ông cùng 15 cán bộ, nhân viên về Hợp tác xã (HTX) Trung Hòa (xã Mai Chung, huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang) trực tiếp giúp bà con nông dân cải tạo đất. Nhờ “3 cùng” (cùng ăn, cùng ở, cùng làm) với nông dân, sau 2 năm, việc cải tạo đất đã có hiệu quả, sản lượng lúa của HTX tăng từ 3,3 tấn/ha lên 5,6 tấn/ha; HTX Trung Hòa trở thành điển hình, được nhiều địa phương đến nghiên cứu, học tập.

       GS Ngô Thế Dân nhớ lại: “Đó là khoảng thời gian mà tôi cũng như các thành viên đoàn công tác trở thành những nông dân thực thụ, cùng nông dân cày, bừa, cấy hái; gắn bó với bà con như người thân, hiểu được tâm tư, nguyện vọng của họ, từ đó giúp bà con cải tạo đất, canh tác hiệu quả”.

1. 1.   Trái tim luôn hướng về nông dân

       Năm 1969, ông được cử đi học nghiên cứu sinh tại Bulgaria. Đó là thời điểm đất nước còn bị chia cắt do chiến tranh. Sau 4 năm nỗ lực học tập, ông trở về nước với tấm bằng tiến sĩ loại ưu và được phân công về công tác tại Viện Nghiên cứu thổ nhưỡng nông hóa, thuộc Bộ Nông nghiệp. Tại đây, ông hướng dẫn nhiều nghiên cứu sinh, sinh viên cao học bảo vệ thành công các đề tài nghiên cứu khoa học chuyên ngành về đất đai, cây trồng, vật nuôi… sau đó ông được đề bạt làm Phó Viện trưởng Viện Khoa học kỹ thuật nông nghiệp Việt Nam. Ông được phong hàm Phó giáo sư năm 1991 và Giáo sư năm 1996.

       Nếu như thời gian làm việc tại Ty Nông nghiệp Hà Bắc, ông “3 cùng” với nông dân, mang lại những mùa vàng bội thu cho bà con thì khi công tác ở Viện Nghiên cứu thổ nhưỡng nông hóa là thời kỳ ông hướng về nông dân trong lĩnh vực mới với những đề tài khoa học cấp Nhà nước, chương trình nghiên cứu cấp Quốc gia, chương trình hợp tác quốc tế… Vẫn là cải tạo đất, nhưng không phải ông trực tiếp cuốc đất, cày ruộng cùng nông dân mà là hướng dẫn người dân cách “cố định đạm sinh vật”- phân nitragin (phân vi sinh vật); lợi dụng đặc tính tích trữ đạm của cây họ đậu, dùng phương pháp khoa học làm cho cây họ đậu cố định đạm sớm và nhiều hơn. Tiếp theo, ông hướng dẫn nông dân trồng xen canh cây họ đậu và các loại cây trồng khác, nhờ đó biến chính phần rễ của cây họ đậu thành phân vi sinh vật cho các loại cây xen canh, đồng thời tăng độ phì nhiêu cho đất.

       Năm 1990, TS Ngô Thế Dân được bổ nhiệm làm Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp &PTNT.

       Trong thời gian giữ chức Thứ trưởng, ông phụ trách lĩnh vực trồng trọt nên đã tăng cường công tác quản lý trong lĩnh vực này. Tất cả các văn bản khi soạn thảo ông đều tham gia xây dựng góp ý chi tiết. Trước khi ký ban hành ông còn xem lại từng câu, từng chữ cho nên những văn bản khi ban hành không có sai sót và luôn phù hợp với thực tế, góp phần quản lý và thúc đẩy sản xuất.

       Trong đó có hai văn bản trở thành nền tảng cho việc quản lý trồng đến tận bây giờ, đó là:

       1. Nghị định 07-CP, ngày 5/2/1996 về Quản lý giống cây trồng do ông chủ trì cùng Cục Nông nghiệp soạn thảo, trình Chính phủ ký là văn bản pháp luật đầu tiên đặt nền tảng cho việc quản lý giống cây trồng và phát triển ngành sản xuất giống. Tư tưởng chỉ đạo về quản lý ngành giống và các biện pháp quản lý cho đến sau này phát triển thành Pháp lệnh giống cây trồng hay Luật Trồng trọt thì phương thức và biện pháp quản lý vẫn gần như giữ nguyên như Nghị đinh 07 chỉ thêm bớt một chút cho phù hợp với thực tại.

      2. Nghị định 13/2001/NĐ/CP về Bảo hộ giống cây trồng mới do ông chủ trì và Cục Nông nghiệp soạn thảo trình Chính phủ ban hành đã có tác động vô cùng lớn đến việc nghiên cứu, chọn tạo và phát triển giống cây trồng mới. Do được bảo hộ và có thu được nhiều tiền nên các nhà khoa học và cả các doanh nghiệp đã đưa ra sản xuất rất nhiều giống mới có giá trị, góp phần thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển ngành nông nghiệp.

       Không những ông rất thận trọng trong việc ban hành các văn bản quản lý nhà nước mà ngay cả các báo cáo tổng kết sản xuất hàng năm ông cũng chỉ đạo Cục Nông nghiệp xây dựng cụ thể, tổng kết những vấn đề gì, phương hướng thực hiện tiếp theo ra sao... và khi văn bản soạn xong ông  xem lại và hoàn chỉnh tiếp trước khi trình bày trong hội nghị tổng kết với các tỉnh.

       Trong thời gian giữ chức Thứ trưởng, ông đã trực tiếp chỉ đạo triển khai các chương trình, đề  án lớn trong lĩnh vực trồng trọt như Chương trình lúa lai; Chương trình vùng lúa xuất khẩu; các chương trình về Khuyến nông và Khuyến lâm... làm Chủ nhiệm nhiều chương trình hợp tác quốc tế về phát triển nông nghiệp như: Hợp tác giữa Việt Nam với Viện Lúa quốc tế IRRI; hợp tác với một số tỉnh và viện của Trung Quốc, nhập những giống lúa lai, lúa thuần tốt của Trung Quốc, Đài Loan về trồng ở trong nước. Cũng trong khoảng thời gian đó, ông được phân công phụ trách nhiều lĩnh vực khác của Bộ, như: Thanh tra, chăn nuôi, chính sách, hợp tác quốc tế… và luôn hoàn thành trọng trách lãnh đạo Bộ trong các lĩnh vực này.

       Về tác phong, có lẽ ấn tượng nhất là tính giản dị dễ hòa đồng với nông dân, với đồng nghiệp và cán bộ cấp dưới của ông. Ông luôn luôn coi những người làm việc với ông là những người đồng nghiệp, những người bạn, những chuyên gia giúp ông hoàn thành nhiệm vụ. Sống với bạn bè thực lòng nên khi ông về hưu bạn bè, đồng nghiệp vẫn luôn đến với ông, để cùng trao đổi những ý tưởng về phát triển nông nghiệp của ngành.

       2. Tâm huyết hướng dẫn nông dân làm giàu

       Năm 2002 ông được nghỉ hưu. Ở vào cái tuổi xưa nay hiếm, nhiều người an hưởng tuổi già, vui vầy cùng con cháu, nhưng GS Ngô Thế Dân vẫn tiếp tục cống hiến, giúp nông dân, khi ông về công tác tại Hội làm vườn Việt Nam (VACVINA). Từ năm 2014 đến 2020, được sự tín nhiệm, Giáo sư được bầu đảm nhiệm cương vị Chủ tịch của Hội.

       Từ khi công tác tại VACVINA, GS Ngô Thế Dân không quản tuổi cao, thường xuyên đến với bà con nông dân trên mọi miền đất nước. Ông đến những nơi khó khăn để nghiên cứu, để xây dựng các mô hình vườn-ao-chuồng (VAC) hiệu quả, để nhân rộng điển hình tiên tiến làm VAC giỏi trong cả nước. Qua đó, VACVINA đã có đóng góp lớn trong việc hình thành các vùng chuyên canh cây ăn quả, dạy nghề, đào tạo, tập huấn cho nông dân… giúp người dân xóa đói, giảm nghèo, nâng cao đời sống và làm giàu. Ông tâm niệm: “Nếu người nông dân vẫn canh tác theo kinh nghiệm cũ thì hiệu quả sẽ thấp; cần phải đẩy mạnh hướng dẫn bà con làm vườn bằng kiến thức khoa học kỹ thuật”.

       Từ tâm niệm ấy, GS Ngô Thế Dân đã viết, chủ biên hơn 20 cuốn sách, là chủ nhiệm nhiều đề tài có nội dung từ sự nghiên cứu, đúc kết, xử lý, chỉnh sửa những kinh nghiệm hay của nông dân, biến chúng thành kiến thức khoa học, rồi từ đó hướng dẫn nông dân áp dụng vào thực tế. Tiêu biểu là các cuốn sách: “Những kinh nghiệm hay trong nghề làm vườn”, “Hỏi-đáp về kỹ thuật VAC”, “Kinh nghiệm trồng vải thiều ở Lục Ngạn”, “Cây lạc ở Việt Nam”… Với cách truyền đạt tỉ mỉ, rõ ràng, ngắn gọn nên bà con nông dân chỉ cần đọc sách là có thể thực hiện được kỹ thuật một cách hiệu quả.

       Nhận xét về GS Ngô Thế Dân, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp &PTNT Nguyễn Xuân Cường khẳng định: “Những cống hiến của GS Ngô Thế Dân trên các cương vị công tác suốt mấy chục năm qua và ở VACVINA rất đáng trân trọng, đóng góp xứng đáng cho sự phát triển của nền nông nghiệp và nông thôn nước nhà. Sự lăn lộn, sáng tạo, luôn gắn bó, đồng hành cùng nông dân của giáo sư là tấm gương sáng để nhiều cán bộ, nhân viên trong ngành học tập, noi theo”.

       Để ghi nhận công lao của ông đóng góp cho nền nông nghiệp, ông được nhà nước tặng thưởng Huân chương Độc Lập hạng ba, Huân chương Lao động hạng nhì, Huy chương Chống Mỹ hạng nhất và nhiều Huân chương hữu nghị và Kỷ niệm chương khác.